Sülfonamidler, hem gram-pozitif hem de gram-negatif organizmalara karşı geniş bir yelpazede antimikrobiyal aktiviteye sahip bakteriyostatik ajanlardır. Ayrıca, bazı sülfonamidler, konjenital toksoplazmoza neden olan organizma olan Toxoplasma gondii’ye karşı aktiftir. Antimikrobiyal etki, aynı enzim için yapısal olarak benzer p-aminobenzoik asit ile rekabete dayanır, böylece p-aminobenzoik asidin mikroplar tarafından normal kullanımını engeller.
Sülfonamidlere karşı kazanılmış bakteri direnci, bu ilaç sınıfındaki tedavi sürecinde ortaya çıkan başarısızlıklarda önemli bir rol oynar. Sülfonamid direncinin kökeni tartışmalıdır, ancak kanıtlar rastgele meydana gelen mutasyonların dirençli varyantlara yol açtığını ve bunların daha sonra ilacın varlığında seçim tarafından tercih edildiğini göstermektedir. Tedavi uzun sürerse direnç gelişmesi daha olasıdır. Koliform basil suşları arasında çoklu ilaç direncinin (R faktörü aracılı) transferi, dünya çapında sülfonamide dirençli Shigella suşlarının ortaya çıkmasından sorumlu olmuştur.
Sülfonamid Antibiyotiği
Sülfonamid antibiyotikleri, duyarlı kişilerde DRESS’e neden olduğu bildirilmiştir. DRESS (Drug Rash with Eosinophilia and Systemic Sypmtoms) Sendromu için kısaca solid organ tutulumu, cilt tututlumu, hematolojik tutulumu yapan ilaç reaksiyonu tanımı yapılabilir. Bu hastalık kişilerde ölüme kadar giden ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Sülfonamid grubu antibiyotikler, insanda ishal, mide bulantısı, deri döküntüsü, baş ağrısı ve baş dönmesine sebep olabilir.
Veterinerlik Uygulamaları
Sülfonamidler, birkaç on yıldır kümes hayvanlarında koksidiyostatlar olarak kullanılmaktadır. Sülfonamidler, koksidiyoz ve diğer patojenik ajanlara karşı inhibitör etkiye sahip olmalarına rağmen, toksik olabilirler ve özellikle kümes hayvanları için böyle olduğu gösterilmiştir. Kümes hayvanlarında sülfonamid toksisitesi, kan diskrazisi ve böbrek ve karaciğer fonksiyon bozuklukları ile karakterizedir.
Sütte Sülfonamid Kalıntısı
İneklerde sülfonamid kullanımı yasak değildir ancak belli şartlarla kısıtlanmıştır. ABD’de sülfonamid içeren belli ilaçların ineklere verilmesi yasaklanmıştır. Sütün içindeki toplam sülfonamid kalıntısı 100 μg/kg’ı aşmamalıdır. Aynı şekilde sığırların dokularından alınan örneklerde de azami sınır 100 μg/kg’dır.
Tavuklarda ise sülfonamid vurulan hayvanların 14 gün içinde kesilmesi yasaktır. Aynı zamanda insan kullanımı için yumurta veren tavuklarda kullanılamaz çünkü sülfonamid insanda ve tavukta toksik etkiye sahiptir. 14 gün boyunca tavuğa yemle birlikte verilen %0.2’lik sülfonamid çözeltisi tavukları öldürebilir.
