Süt, oldukça besleyici bir besindir ve İnsanın sağlığı için gerekli makro ve mikro besinlerin de kaynağıdır. Bununla birlikte süt, birçok hastalığa neden olabilecek doğal gıda kirleticilerinin kaynağı olabilir. Özellikle bir mikotoksin türü olan Aflatoksin MI en tehlikeli doğal kirleticilerden biridir. Tüm dünyada süt ve süt ürünlerinde Aflatoksin MI (AFMI) varlığı yirmi ile otuz yıl öncesinden beri bilinmektedir. AFMI ile süt ve süt ürünleri kontaminaşyonu, özellikle son yirmi yıldır gelişmekte olan ülkeler için dünya çapında önemli bir sorundur. Aflatoksinler, hayvanlar ve insanlar için kanserojen olduğundan, gıda tedariğinde yakından izlenir. Gıda ürünlerinde AFMI varlığı, öncelikle çocuklar ve bebekler olmak üzere toplum sağlığı açısından önemli bir sorundur.
Aflatoksin M1 Sütü Nasıl Kontamine Eder ve Bu Neden Tehlikelidir?
Süt sığırları, mikotoksin çeşidi Olan Aflatoksin BI (AFBI) İle kontamine yemleri yedikten Sonra AFMI İle kontamine süt üretirler. AFBI, öncelikle karaciğerde bulunan enzimler tarafından AFMI ‘e metabolize edilir. AFMI oluştuktan sonra idrar ve süt ile atılır. AFBI ve AFMI insanlarda kansere neden olabileceğinden yemde AFBI ve sütteki AFMI için maksimum kalıntı seviyeleri belirlenmiştir. Sütteki AFMI için maksimum kalıntı seviyesi 0,05 ppb’dir (Avrupa Birliği ve Türkiye standartları).
AFMI Kontaminasyonu Sütten Nasıl Uzaklaştırılabilir veya Sütte Nasıl Kontrol Altına Alınabilinir?
Sütün AFMI kontaminasyonu tamamen önlenemez çünkü AFBI yemlerde ve tahıllarda uygun olmayan koşullarda doğal olarak oluşur. AFBI’i yemlerden ve AFMI ‘i sütten tamamen çıkarmak pratik değildir. Bununla birlikte, hayvan yemlerindeki aflatoksİn miktarını sınırlandırarak sütte bulunan AFMI miktarını kontrol etmek mümkündür. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa Birliği yönetmeliklerince, hayvan ve inşan gıdalarında bulunan aflatoksin miktarını kontrol etmek için, hayvan yemlerinde bulunabilecek maksimum AFBI ve sütte bulunabilen maksimum AFMI miktarları belirlenmiştir. Bu miktarlara maksimum kalıntı seviyesi denir. Avrupa Birliği ve Türkiye’de AFBI ve AFMI varlığı için katı kurallar uygulanmaktadır.
Süt ürünlerinden elde edilen sütün aşırı AFMI konsantrasyonları içerdiği tespit edilirse ne yapılabilir? Maksimum Kalıntı Seviyesini(0,05 ppb) aşan sütteki AFMI konsantrasyonları, “ihlal düzeyi” olarak adlandırılır. Yüksek dozda AFMI içeren süt pazarlanamaz, süt ve süt ürünlerinde kullanılamaz.
Sütte Yüksek AFMI Seviyelerine Neden Olan Aflatoksinle Kontamine Olmuş Yemlerin Kullanımı Bırakılmalıdır
Aflatoksin bulaşmış yemler süt sığırları tarafından ne kadar uzun süre tüketilirse, sütte o kadar uzun süre AFMI görülecektir. İvedilikle AFBI ile kontamine olmuş silaj ve yemler kullanılmamalıdır. Unutulmamalıdır ki sütteki AFMI’in asıl sebebi yemden hayvana geçen AFB1’dir. Bu minvalde yerel, ulusal ve uluslararası yem ile silaj kontrolü hem insan hem de hayvan sağlığı bakımından önemlidir.
AFMI İçin Süt Analizi Nasıl Yapılır?
Süt hayvancılığı çiftliklerinde AFMI için sütün analizi, enzime bağlı immünosorbent test (ELISA) teknolojisi kullanılarak mümkündür. Testi gerçekleştirmek için bir inkübatör ve test şeridi gereklidir. ELISA yöntemi uzun ve maliyetli olup süt sirkülasyonunun yoğun olduğu toplama merkezi, çiftlik ve mandıralarda ön tarama olarak Hızlı Test Kitleri kullanılır.
Bioeasy Aflatoksin MI Hızlı Test Kitlerinin amacı AFMI ile kontamine olmuş sütü hızlıca tespit etmektir. Böylece hızlı test sayesinde ön taraması pozitif çıkmış süt örnekleri istenirse Bioeasy Aflatoksin MI ELISA yöntemiyle bakılarak sütteki AFMI miktarı sayısal olarak da tespit edilebilir.